ΓΥΦΤΟΚΑΣΤΡΟ
Βρίσκεται έξω από το χωριό Άρλα του Δήμου Ωλενίας. Λέγεται και κάστρο της Άρλας. Σήμερα αποτελεί το καλύτερα διατηρούμενο φραγκικό κάστρο στο Νομό. Το σχήμα του είναι πολυγωνικό και στο κέντρο του υπάρχει δεξαμενή.
ΣΑΝΤΑΜΕΡΙ
Στο όρος Σκόλις, πάνω από το χωριό Σανταμέρι που είναι ένα από τα ωραιότερα χωριά της Δυτικής Αχαΐας, θα συναντήσετε ερείπια Κάστρου της Φραγκοκρατίας.
Το Κάστρο λεγόταν Σαίντ Ομέρ, το έχτισαν Φράγκοι Φλαμανδοί άρχοντες της Θήβας στα 1273 κατά μια εκδοχή, στα 1311 κατά μια δεύτερη. Έχει συνδεθεί με σπουδαίες φυσιογνωμίες. Η παράδοση λέει ότι εδώ πέθανε η γυναίκα του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου.
Σήμερα σώζονται ερείπια από τα τείχη, τον πύργο, εκκλησίες και άλλα κτίσματα, αλλά και υπόλοιπα ερειπωμένου μεταβυζαντινού ναού με την ονομασία «της Παναγίας ο λάκκος».
Γύρω από το κάστρο αναπτύχθηκε μεγάλη πόλη που στην περίοδο ακμής της είχε 1500 εστίες. Οι Βυζαντινοί είχαν προσπαθήσει πολλές φορές να εκπορθήσουν το κάστρο χωρίς να τα καταφέρουν. Σύμφωνα με το Αραγωνικό χρονικό σε μεγάλη μάχη μεταξύ βυζαντινών και Ναβαραίων, όπου ανήκε το κάστρο τότε, οι βυζαντινοί είχαν απώλειες 1500 στρατιώτες αιχμάλωτους και νεκρούς και έχασαν και 500 άλογα.
Το 1429 δόθηκε προίκα στον μετέπειτα αυτοκράτορα Κωνσταντίνο Παλαιολόγο, μαζί με αυτό του Χλεμουτσίου που ήταν αντικριστά, όταν παντρεύτηκε την Θεοδώρα (Μαγδαληνή Καρολίνα) Τόκου, κόρης του Λεορνάδου Τόκου. Τον επόμενο χρόνο η Θεοδώρα πέθανε λόγω δυστοκίας και τάφηκε στο Σανταμέρι. Μετά από πολλά χρόνια τα οστά της μεταφέρθηκαν στον Μυστρά.
Το 1460 παραδόθηκε στους Τούρκους οι οποίοι είχαν υποσχεθεί στους κατοίκους του να τους αφήσουν να φύγουν αν το παραδώσουν, δεν κράτησαν την συμφωνία και οι περισσότεροι κάτοικοι η σκοτώθηκαν η πουλήθηκαν σκλάβοι.
Λαϊκές Παραδόσεις
Η παράδοση λέει ότι κάποτε ήτανε δύο νεράιδες, όταν πέθανε ο πατέρας τους τους άφησε τα δύο κάστρα. Στην όμορφη άφησε το Χλεμούτσι και στην άσχημη το Σανταμέρι. Η όμορφη δεν είχε παιδιά ενώ η άσχημη είχε και παρηγορούνταν ότι είχε δώσει την ομορφιά της στα παιδιά της γιαυτό ήταν άσχημη. Κάποτε η αδελφή της ζήτησε να της δώσει το ένα παιδί της , αυτή έδωσε το μικρότερο κορίτσι της. Αργότερα το μετάνιωσε και πήγε να το ζητήσει πίσω , αλλά η αδελφή της δεν της άνοιγε. Η μάνα ξαναπήγε πολλές φορές αλλά πάλι η αδελφή της δεν άνοιγε παρά τα κλάματα της και τους οδυρμούς. Τέλος αποφασίζει να γυρίσει πίσω στα άλλα παιδιά της αλλά στον δρόμο της είναι οργισμένη και παρασέρνει ότι βρεί στον δρόμο της , και το κλάμα της ακούγεται μέχρι τον κάτω κόσμο.
Πηγή: el.wikipedia.org
