Ένα ξεχωριστό και αξιοθαύμαστο είδος της λαϊκής αρχιτεκτονικής, στο οποίο αντανακλάται η αμυντική αναγκαιότητα μιας ιδιαίτερα ταραγμένης εποχής, όπως η περίοδος 1770 -1830, είναι τα Πυργόσπιτα και οι Πύργοι, έργα των Βαρβαριτών μαστόρων, που υπάρχουν στην Αχαΐα. Διαθέτουν τρεις ορόφους και η αμυντική τους χρήση είναι εμφανής με πολεμίστρες, προμαχώνες και ζεματίστρες. 
Σε άλλες περιπτώσεις ένα κεντρικό ψηλό κτήριο αποτελεί τον οχυρό πυρήνα που περιβάλλεται από άλλα μικρότερα βοηθητικά κτίσματα. Χαρακτηριστικά δείγματα απατώνται στα Σουδενά, το Σόλο, την Αγ. Βαρβάρα, τη Ζαρούχλα, την Κέρτεζη, την Κερπινή, το σπίτι του πασά στη Βρόστενα καθώς και το παλάτι της Παλαιολογίνας στα Καλάβρυτα.
Πρόκειται, για κτίσματα με διάχυτη την οχυρωματική φροντίδα, σκοπός των οποίων ήταν η προστασία των προυχόντων και των αγωνιστών από κάθε είδους αυθαιρεσία των καιρών, γι’ αυτό και ήταν άμεση η σύνδεσή τους με τους Εθνεγερτικούς Αγώνες. Στα παλαιά Σουδενά (σημερινή ονομασία Κ. Λουσοί) του Δήμου Καλαβρύτων, βρίσκεται ο πύργος της ιστορικής οικογένειας Πετμεζά, που συνδυάζει την παράδοση των βυζαντινών και βενετσιάνικων κάστρων με τις ανάγκες μιας άνετης κατοικίας. Επίσης, στην Κέρτεζη των Καλαβρύτων υπάρχει ο πύργος του Χασαπόπουλου και στην Κερπινή πολλά πυργόσπιτα της μεγάλης οικογένειας Ζαΐμη και άλλων προυχόντων της περιοχής. 
Στο χωριό Σόλο (της Νωνάκριδας) του Δήμου Ακράτας, είναι ο πύργος του Σολιώτη και, στην ίδια περιοχή, στο μαστοροχώρι Αγία Βαρβάρα οι πύργοι του Θεοχαρόπουλου (ιστορικό μνημείο) και του Αργυριάδη. Στο κεφαλοχώρι Ζαρούχλα του Δήμου Ακράτας επίσης, υπήρχαν κάποτε 14 πύργοι, από τους οποίους σήμερα σώζονται δύο σε καλή κατάσταση (των οικογενειών Φωτήλα και Χαραλάμπη), καθώς και άλλος ένας σε ερειπωμένη κατάσταση που ανήκε στον Παπαδημητρόπουλο. Στο Αλεποχώρι του Δήμου Τριταίας, σε οχυρή θέση ονόματι «Τσαλαμιδαίικα», υπάρχει, σε αρκετά καλή κατάσταση, ο τεράστιος και τριώροφος πύργος του Τσαλαμιδά, που δεσπόζει επιβλητικά στο χωριό. Στη Δάφνη υπάρχει ο Σπηλιέικος πύργος του οπλαρχηγού του 1821 Πιτσουνά - Σπηλιόπουλου. Τέλος, ο επισκέπτης - περιηγητής θα συναντήσει οχυρά πυργόσπιτα στο Σοποτό, στο Αγρίδι, στη Νάσια, στη Βλασία και αλλού.
